Wednesday, July 31, 2013

LAL HRAWVA KHIANGTE



Hrawva Khiangte (1893-1956) hi kum 1893-ah a lo piang a, a pian tirh hming chu Rolala a ni. A pianna hmun chu Lunglei District a hrawva ramah a ni a. He lai hmunah hian hrawva lui pawh a awm a. He lai hmuna piang a nih vang hian HRAWVA tia koh a ni a, hming tak tak atan a pu hlen  ta a ni.

Kum 1924-ah B.A pass-in, Zofate zinga BA pass hmasa ber pahnih zinga pakhat a ni. Kum 1926-ah Govt Boys’ M.E School zirtirtu a ni tan a, kum 1927-1945 thleng he school-ah hian Headmaster a ni. Headmaster a nih lai hian thla khatah cheng 52 a hlawh a, a tam tham em vangin an chhung hian an ei seng ngai lo. Kum 1942 atangin 1954 thleng Aizawl (Aijal tih thin) lal a ni a, kum 1956 ni 28-ah a thi a, Aizawl Venghlui thlanmualah phûm a ni. Hrawva hian hla 15 a phuah a, hla thu mawi tak leh awmze nei taka hla phuah thiam a ni. Fapa 6 leh fanu 7 a nei a. Naupan laiin 2 an thi a, a dang zawng 11 chu puitlin thleng an dam. Pu Hrawva hian Calcutta atangin BA a pass a, BA an pass takah chuan mite chuan khawvel thil zawng zawng hre vek turah an ngai thin a. A pass tirh hian BA pass lawm nan tlang zawng zawngah mei an det an ti.

Hetia BA a pass hnu hian Tv. Hrawva chuan nupui atan Nl. Lalluii Chhakchhuak, Pu Tlanchhawna fanu, Melthum nula hmeltha chu a va rim thin a. Eng emaw chen a rim hnu chuan inneih an rel thlu ta a. Inneih ni te an ruat fel hnu chuan an inneihni hma kar khat vel lekah monu pa Pu Tlanchhawna chu a  boral ta thut a. Hei vang hian inneihni thla khat laiin an sawn hla a. Inneihni ruat a lo thlen leh chuan a hma kar khat vel bawkah monu tur nu chu a boral leh ta a. Tichuan laina leh thian tha reng reng chuan an inneih hi a rem lo, a tluang lo ang tiin inneih thulh hlen turin an rawn sup sup a. Hetih lai hian Tv. Hrawva hi a pian thar tawh avangin a ni chuan, "A pa a chan a, a nu a chan leh tawh bawk  a, heti taka khawngaihthlak nula hi keiin ka neih loh leh zel chuan a khawngaithlak zual lutuk ang, chuvangin ka nei ngei tur a ni," tiin a tang ve ta tlat a. Tichuan hlim takin 1926 khan an lo innei thei ta a ni.

Pu Hrawva hi miropui tak a nih zia chu mak tak a ni. Lal a nih lai khan naupang kutdawh pakhatin Lal inah kut a rawn dawh thin a, Pu Hrawva chuan cheng khat hi a lo pe thin a. A lo kal ta fo va, Pu Hrawva chuan a lo kal apiangin cheng khat a lo pe ta ziah a. Hetih lai hian cheng khat hi hlu tak a ni. Chutia Pu Hrawva thiltih dan chu a fapa Lalvuta chuan a ngaithiam ta lo va, "Ka pa, he naupang kut dawh hi pawisa pe tawh suh," a ti a. Pu Hrawva chuan, "Engvangin maw?' a ti a. Lalvuta chuan, "I pawisa pek hian meizial te a lei a, thil ho mai mai a lei thin a, a tha lo," a ti a. Pu Hrawva chuan, "Kut a dawh duhna rilru hrim hrim hi pek tlak a ni," a ti ta daih mai a!

Sailo Lal Zoram hmun tam takah an awm a, Khiangte Lal Aizawla a lo awm tlat hi mak tak a ni a. Pu Hrawva hi Lal a ni mai a ni lo va, kristian hmasa leh lehkhathiam hmasa a ni a, a ropuiin a ngaihsan awm em em. Thu leh hla thiam Pu Hrawva hian Kristian Hlabu ah a kut chhuak hla 6 lai min hnut chhiah a. Tin fapa chhuanawm tak Zofa ten kan hriat lar, thu leh hla thiam, Mizo zinga Indian Foreign Service hna thawk hmasa ber Pu KC Lalvunga a nei a. Pu Vunga hian thu leh hla thiam leh lehkha thiam lamah a pa a chhun fuh hle. An pafa hian Zofate tan zir tham leh hlawkpui tham thu leh hla tam tak min hnutchhiah a. Pu Vunga phei chu, "Mizo Writer of the Century" ah an thlang hial reng a ni.
========================================================================


PU LALLURA KAN MIKHUAL:

Lal Hrawva fapa Pu Lallura chu Texas, USA ah a fate tlawhin a lo zin a. Maryland state ah kan awm tih a hriatin a lo zin chak ta a. Kan ina thlen a phut ngau mai bawk a, kan lawm hle a ni. Tichuan Inrinni July 1 2013 ah kan in a rawn dai lut a, ni nga lai kan mikhual ve thei a, kan kham lo em em a ni.

Pu Lura hi "Pathian thu awi" kan tih ang chi hi a ni a. Pathian thu lo chu titi tur a hre tlem hle. Engpawh sawi ila, rei lo teah Pathian thu bawkah min luhpui leh thin. A ni ang a Pathianthu tui chilh leh, ani ang tluka Pathian thu lo sawi tur hre lo mihring hi ka la tawng lo a ni mai thei! A ngaihsanawm ngawt mai.

Pa tawng duh tak, inngaitlawm, mi insumthei tak a ni a. Ei leh inah a fimkhur em em a, 'a tui e, tih avang te, ril a tam e tih avang te, a tam em mai' tih avang ten engmah a ei tawk ngai lo a ni ber. A kum ang zat ah chuan pa hrisel tak a ni a, insawiselna a nei miah lo. A vir vat a chak tha hle a, ke a kal te a thei hle. Pathian a tih vang leh a taksa a inenkawl that vangin a hrisel a ni ngei ang.

Kan Biak In, Mizo Presbyterian Church-ah Pu Lallura thusawina hun kan pe.

Inkhawm bang Biak In kawtah..

A lo thlen hlimah a lawmnan dawnfawh kan lo eipui..

Kan titi reng reng Pathian thu ah bak kan tawp thei lo.

Tlai thim hlimah te dil kamah kan walk vel a.

Titi pahah walk chu nuam ve mai mai...

Kan chhungkuain kan len chhuahpui a..

Kan fate nen....

Dinner te kan ei chhuak ho...a bula awm a nuam a, kan hlim thin hle.







Thursday, July 4, 2013

HALL OF FAITH


RINNA-A MI ROPUI -

K.Laltluangkima  for June 9 2013 2 pm Sunday Sermon

Chang thlan:
Hebrai 11:6  “Rinna lovin Ama lawm zawng mi nih rual a ni lo.”
I Johana 5:10 “ Pathian ring lo tu chuan amah chu dawtheiah a insiam a ni.”

Hmanni khan Indiana state-ah chhungkuain kan zin a, GPS ka hman avangin ka rin loh zawngin min hruai a, ka kal tum lohna lam interstate atangin kan kal tumna chu kan pan ta chhe chhe mai a. Ka han hriat chhuah meuh chuan Cleveland, Ohio  khawpui zawnah kan lo awm reng tawh a. Dini muhil a lo harh a, “Pa,  khawnge kan awm?” a rawn ti a. “Cleveland zawnah kan awm” ka ti. “Maw? Rock and Roll Hall of Fame ah kal lawk ila,” a ti a. He hmunah hian Dini chu tum hnih lai a kal tawh a, chuvang chuan tum tumah hi chuan a fiamthu ve mai mai a lo ni a. Kei ni lah chuan, “A tha viau taka ang a,” kan ti a, GPS chu kan reset nawk nawk a, Rock n Roll Hall of Fame hmun chu kan pan a, kan va tlawh ta a. He hmun hi ka kal chak ve riauna thin a ni a, va hmuh pawh a manhla ngei mai. He Rock n Roll Hall of Fame ah hian mi tam tak an lo induct tawh a, zai thiam ‘kei ka ni’ inti ve tawk chuan induct an lo beisei theuh hlawm a, mahse a ‘sa ke chek nazawng’ chu an induct bik lo va, tha fawr, lar fawr, record hralh tam, hmingthang leh hmingtha te an induct ber thin.

Rock n Roll Hall of Fame a awm a, Country Hall of Fame a awm a, hei pawh hi ka en tawh a. Tennis Hall of Fame te, Basketball Hall of Fame te leh chi hrang hrang Hall of Fame a awm chungah chuan khalam mi lar leh mi ropui te an la lut a, an chawimawi thin a. Mahni tih lam lama Hall of Fame telh ve nih chu hlawhtlin hmawrbawkna, thangchhuahna chi khat a nih avangin miten an ngaihlu tak zet a ni.


Ringtute Hall of Fame:

Ringtute Hall of Fame ve chu Hebrai bung 11 na hi a ni a. Hei erawh chu Hall of Fame ni lo vin, Hall of Faith an ti thung a. Rinna lama fak hlawhte hming 16 a chuang a ni. Bible bu pumah hian mihring hming hi 2600 vel zet a awm nia hriat a ni a, tin khawvel mihring zawng zawng, hmanlai atanga tun lai thlengin,  chung zinga rinna lam mi chung chuang 16 lak chhuah te hi chu zir chian tham leh fak tlak an ni thlawt mai. Hall of Faith ah mi 16 chauh an awm a, lakluh belh lam a ri lo va, mahse a tu a te pawh hian Hall of Faith ah hian luh ve na chance kan nei theuh a ni. A chhan chu Hall of Fame dang angin Talent teh chiam a ngai lo va, awm khauh leh sek te, zei leh nalh te a tul kher lo va. Hausak leh mi biang biak thiam te, pian leh murna in a zir deuh te, sikul tha a kai a, saptawng thiam deuh te pawh a ngai hran lo. Hmel hriat tha neih a ngai miah lo va, connection neih that a sawt hek lo. Thamna avanga luh chi a ni lo va, intlawn lungawi mai mai chi a ni hek lo. Thluak tha leh smart tak nih a ngai kher lo va, hmel that leh pian nalh vel pawh a sawt chuang lo.

Tul tlat erawh chu : A hmasa in ringtute kan nihna angin rinna hi kan neih phawt chu a ngai a. Hebrai  11:1 ah chiang takin Rinna chu a sawi fiah a, “Thil beisei te awm ngeia hriatna; thil hmuh loh te hriat fiahna a ni,” a ti a. Rinna chung changah hian sermon tam tak kan ngaihthlak tawh ka ring. Vawiinah hian rinna ka hrilhfiah ve dan chu Pathiana innghah thlawpna hi ni berin ka hria a, kan chak lozia te, kan theih loh zia te, kan tlin lohzia te, kan fel loh zia te hria a, kan tih theih a awm lo tih pawma Amah a innghah hi rinna chu a ni ber mai a. Kan thu ni lo va, Pathian thu thua nunna hi rinna chu a ni. Mihringin ti thei nia inhriatna te, fel nia inhriatna te, tling ve nia inhriatna te, chak ve nia inhriatnate, hre ve ni a inhriatna te, thiam ve nia inhriatnate kan neih chhung chuan Pathian rinna kan tih hian awmzia a nei lo va, rinna in hna  thawk thei lo. Heng ‘eng emaw’ ni ve tlata inhriatna zawng zawng a bo hnu hian rinna chuan awmzia a rawn nei a, miin rinna a rawn nei thei ta a ni.


Pathian lawm zawng nih kan duh em?

Ringtu, Kristian, Piangthar, Kohhran mi, Rawngbawltu, Krista bawih, Thlarau mi, ni tur chuan rinna neih a ngai a. Heb 11: 6 ah chuan Rinna lovin Ama lawm zawng mi nih rual a ni lo, a ti a. Pathian fa nihna te, Krista thian nihna te, roluahtu nihna te, A unau nihna te zawng zawng chang tur chuan a lawm zawng mi nih a ngai tih hai rual a ni lo. Chu chu Bible in chiang takin Rinna lovin Ama lawm zawng mi nih rual a ni lo a ti bur mai a. Ama lawm zawng ni pha tur chuan amah kan rin a ngai a, amaha kan innghah a ngai a, kan rin a tha, tih emaw, rin ni thei se, tih emaw, rin hi a mawi a ni,  tih mai a ni lo, rin  ngei ngei ngai   tlat mai.


Dawt sawia inpuh na kan ti em?

I Johana 5: 10 ah chuan “Pathian ring lotu chuan amah chu dawtheiah a insiam  a ni..” a ti a. He lai Bible chang hi tlemin hriat thiam a har deuh va. A saptawng chuan a chiang khawp mai. “he who does not believe God has made Him a liar,” a ti mai a. Mizo tawng chuan Pathian ring lotu chuan Pathian chu dawt sawiah a puh a ni..ti ila a ni awm e. Cowboy ho tan chuan “You are a lier” tih chu an thil huatthlala tawp thang a ni an ti thin a. Dawt sawia an inpuh tawh chuan pistol a in-draw ngei ngei a ngai a, a phawi rang lo zawk zawk chu an thal  tawp a ni mai. Chuti khawpa serious tawngkam chu a nih avangin dawt sawiah tumah an inpuh mai mai ngam ngai lo.

Dawt sawia inpuh hi a na reng a. Mizo upa ten “Vawih lo puh mah a na,” an ti a, dawt sawia inpuh chu na tak a ni. Rinna nei lo, Pathian ring lo chuan, Pathian chu, “dawt i sawi..you are a lier” a ti a ni, tihna a ni. Chuvang chuan Rinna nei lo tan chuan Pathian lawmzawng mi nih rual a ni lo tih mai piah lamah khan, Rinna nei lo chuan Pathian dawt sawia an puh hial a vangin Pathian pawi an sawi sa a, A lawm hlawh chu a harsa hle ang. Uar takin han sawi ila, Pathian kan rin tlat loh chuan, Patthiana kan rinna kan ngah tlat loh chuan, Pathian hian min ring bik dawn hauh lo, mai ni lovin Pathian huat zawng tak kan dawn tih hria ila, Engkim siamtu, engkim pe theitu, engkim neitu, engkim chunga roreltu huat zawng nih hi zawng i thlang lul lo teh ang u. Hemi ka ngaihtuah lai hian kan naupan laia thirsakawr te, Ka ni Rovi ta Big Boy tih kan rochun kha ka hre reng thin. Kan khua ah khan Pu Hrangtluana leh keini kha thirsakawr nei chhun kan ni mai a. Kan ta phei kha chu naupang size lek hi a ni a, a zuamawm em em mai a. Kan chuang thin a, naupang dang ten min awh theihzia leh min tlawn thinzia te kha aw..kan thirsakawr chuan ve an chak vang khan mi tivui ngam lo reng reng. Pathian engkim neitu, a hausakzia lah a chhuta chhut chhuah rual loh Pathian tivui ngam, a huat zawnga awm ngam kan nih chuan mihring vanduai tak kan ni ngei ang le. Pathian tihvui dan tha ber chu Amah rin loh emaw, rinna neih loh emaw hi a ni.

Vawiinah hian Hall of Faith a hming lang hmasa mi pathum te hi engvanga an hming chuang nge an nih tih thlir ho thuak ka duh a. An vai chuan kan hrut hman hauh dawn lo a.

1. ABELA: Adama fapa te zawk Abela hi Hall of Faith a hming lang hmasa ber chu a ni. Engvangin nge chuti taka Ringtu tha a nih mai le ? Kum lama upa deuh chuan kan hre nual tawh ang, mahse kum lama naupang deuh te chuan kan lo la ngaihtuah ngai lutuk lo mai thei. Hebrai 11: 4 ah chuan Rinnain Abela chuan Kaina ai chuan inthawina tha zawk Pathian hnenah a hlan a...” a ti a. Genesis 4 ah chuan Kaina leh Abela te chanchin kan hmu a. Pathian hnenah thil hlan an hlan ve ve a, Pathian chuan Abela thil hlan chu a pawm a, Kaina hlan erawh chu a pawm lo va. Sawi dan tam berah chuan, Abela hi chuan a ran rual atangin a piang hmasa ber ber mai bakah a thau tha tha a hlan a. Pathian hnenah a neih hamsak leh a neihthate a hlan a. Chuti taka Pathian a duhsak avang chuan Pathian a rinzia leh Pathiana a intukluhzia chu hai rual a ni lo.Chuvang chuan Pathianin Abela chu a lawm a, Kaina erawh chuan a thlai tha ber ber ni chuan lo,  a thar hmasak ber ber ni chuang lo a rawn pe a, chu chu Pathian a tilawm zo lo a ni.  Ka ngaihtuah ta a, Pathian hi thilpek kan pe anih rau rau pawhin a hmasa leh a tha tha a duh tlat mai hian ngaihtuahna a tithui hle in ka hria. Kan zingah hian Pu Mala hi niin ka hria, Ka hlawh hmasa ber avaiin Pathian hnenah ka hlan” ti kha kan awm a, a ropuizia te ka hre chhuak thar leh a ni. Keini pawh hian vawiin ah hian kan neih tha ber ber i hlan ang u, i zir ang u, i infuih ang u, i tang tlang ang u. Nausen lo piang hi a tar thih thlengin chhut ta ila, Pathianin amah a duh hun ber tur chu THALAI a nih lai a ni ngei ang. Chuvangin vawiinah hian THALAITE hi Pathianin min duh a ni, tih i zir chhuak ang u.

2. ENOKA : Hall of Faith a inductee no 2 chu Enoka a ni a. Enoka hi a chanchin Bible ah alang tlem em em a, mahse a langsar em em lawi si. Enoka chanchin hi Genesis 5: 21-24 ah a lang a, chu deuh zawng chu a ni mai. A chanchina langsar lai ber chu Pathian nen kum 300 n len dun thu hi a ni. Tichuan kum 365 mi niin thi lovin Pathianin a la bo ta a ni. Enoka hi thi lova vanram kai niin ringtute chuan kan ngai  a ni. Engvanga Hall of Faith a lang ve nge a nih aw? Kum 300 Pathian nena an lendunna hi a nih ka ring a. Kum 300 teh meuh Pathian nena leng dun tur chuan Pathian nen an inring tawn tawk tih a chiang a, an inngaina a, an inthlhlel tih a chiang hle. Keini tun lai ringtu te nen chuan khai khin chi pawh a ni lo. Camping chhuak, hlim taka bus bang benga  ring taka rawn zai haw te hi a tuk lawkah chuan contri- pui tur an zawng leh tan der tawh a. Kum 300 chu sawi loh kar kaht pawh hi Pathian nen kan leng dun hman mawlh lo thin. Chuvangin, inthlahlel taka kum 300 Pathian nen an leng dun a nih chuan, Enok nun hi chhuta tham a awmin ka hria. Ka lehkhabu chhiar lai Jesus: Who is He tih ah chuan, “ Mi piangthar Isua tawktute hi Isua an tawh hma aia sual sawt ka hre lo,” a ti a. Ni, miin Isua a tawh avanga thatchhe sawt te, luhlul sawt te, tihmawh sawt te, dawt sawi hrat sawt te, nun bawraw sawt te an awm ngai lo. Isua chu a thianghlim a, a bula leng te pawh an thianghlim thin, miin an tlin lohna an hmu a, hmasawn turin thlarauvin a pui thin. Enoka, Pathian nena kum 300 leng dun nun hi hriat chian theih a va chakawm em! Inringtawnin kum 300 an leng dun a, RINNA kan tih hi zawng a va nei chiang em, tunlaiah phei chuan, mi a pian tirh ata Pathian nen leng dun char char pawh ni se, Bible tawngkam takin chakna vangin kum 80 te chu a tlin thei mahna, kum 300 Pathian nena leng dun Enoka hi zawng Hall of Faith a tel em em lo rual a ni lo.

3. NOVA: April 20 2013 khan mi 37, Mizo Presbyterian Church member ten  Nova Drama Sight and Sound ah kan han en a, a hmuhnawm kan tiin kan mit leh beng a tlai hle mai. Nova chanchin hi Genesis 6 ah kan hmu a. Khawvel sualna nasa tak karah Nova te chhung chu khawvel sual lakah an him tlat a, Pathian an tih a, an ring a, Pathian an chungah a lawm a. Midang tihhlum vek duh hial mahse Nova leh a chhungte chu chhanchhuah Pathianin a duh tlat mai! Pathian chuan Nova chu lawng tuk turin a ti a, lawng size te, a chhunga awm tur te, lawng siamna hmanrua te, lawng chhunga awm te ei leh in tur te lam nen engkim fiah takin a hriattir a. Tichuan Nova chuan lawng chu a buaipui chho ta a.  A fapa 3 leh an nupuite pawhin an pui thin a.

Mite chuan Nova chu a an ti a, tuilet awmzia te an hre lo, an la hmu ngai lo. Ruah awmzia pawh an hre lo ruah a la sur ngai hek lo. Tichuan Nova chuan hmuhsit leh deusawhna karah lawng chu a buaipui zel a. Drama ah phei chuan an hmusita an deusawh mai a ni lo, an hua a, an vau va, a lawng te an hal chhiatsak a, a rinna tithuanawp turin ring lotuten theihtawp an chhuah a ni. Kan thupui hre reng ila, rinna a nih kha. Nova erawh chuan Pathian a ring tlat a, thlaler charah hna hautak tak, mihring ngaiha thil ni thei hauh lo tur hmusit deusawh leh tihduhdah karah, Pathian rinchhanin, Amah ringhlel hauh lovin lawng a tuk ngat ngat a. Kum 100 zet lawng a tuk hnu chuan Pathianin lawnga lut turin a ti a, tichuan rannung nupa zel (hriatna tizautu atan sa thiang leh save te chu tuak 7 zel leh sa thiang lo chu tuak khat zelin= sa thiang chu sa inthawinaa hman chi ho) leh an chhungkua chu lawngah an lut ta a. Hetih lai hian Nova chu kum 600 mi a ni.
Novan Pathian a rin dan hi namen lo tak mai a ni a, a rinna chu tihhlawhtlin a ni a, Pathian chu a thutiamah a ding  a, mihring sualte chu a hrem a, an nunna tumah zuah lovin a laksak ta vek a ni. Nova nunah hian tunlai ringtuten zir tur kan ngah hle ang, kawng hnih chiah lo phawrh ila:

1. Mi zawng zawng sual karah mahni chhung chauh va Pathian rin harsat dan tur zia hi suangtuah chi pawh a ni lo. Nova te chhung chuan an thei a, pa berin Pathian a en a, nupui leh fate’n Pa ber an en a, ngil takin an nun an kal thei thin. An chhungkua a pa ber Nova prominent zia hi mak tak a ni. Tunlai America Mizo hovah te hian han en ila, chhungkaw pa ber hming aiin nu ber hmingin an in te kan sawi ta fo mai ti rawh u. “Pi Lali te in” ti ang te in. Nova te chu a teuh lo mai, an nu hming pawh hi tuman an hre hlei nem! Tin, an chhungkua hi tun lai tih danin an nun a tibuai lo, “In strick lutuk a tun lai lo” tih lamin an nun a tibuai lo; hmeichhia mipa intluktlanna lam an buaipui lo bawk. Pathian an ring a, dik chu dik, dik lo chu dik lo ti a an kal mai thei hi a ropui em em a ni.

2. Bible kan chhiar hian Pathian hian chiang tawk takin Nova hi vawi khat chiah lawng tuk turin a hrilh a. Chu chu rinchhanin kum 100 chhung rinawm takin lawng a tuk thei a. Mahni inrinhlelh chang te, Pathian rinhlelh chang te neih ve awm tak, rinnnain  kal a, Pathianah a innghat tawp mai a ni. Tun lai ringtute kan kan thanmawh bawk ber chu eng lai pawha Pathian aw hriat kan duhna te, thlarau thianghlim chenchilh reng nih kan duhna te hi niin a lang. Kan pangchang a, kan zuau va, kan ro kan ti a, kan thlarau lo kan ti a, tuihnang leh rik bual bual awn lam hnaih kan duh thin. Kan pianthar tirha Pathianin min pawlna te kan ringhlel a, a dang kan duh a, kan dil  kan dil a, Pathian a ngawi vung vung si a, kan  chi-ai thin. Nova erawh chuan Pathian zia a hria a, vawi khat a sawi tawh chu a ring a, a innghat a, a hun rei lam leh a hna khirh khan lam a ngaituah lo, Pathian duh dan vawi khat a hriat tawh kha a hre reng a, chumi a tihhlawhtlin hma chu chhel takin a thawk tang tang a ni.

Keini pawh chak lo chung chungin Thlarau thianghlim aw kan hriat ang ang te ring hlel lo ila, innghat ngam ila, chiang zawk emaw, ring zawk emaw, fiah deuh zawk emaw a awm kher lo a nih pawhin ringhlel lo vin, Krista chanchintha puandarhna hnaah hian mahni theihtawp theuhvin hma i la zel ang u. Pathianin kan thu sawite malsawm rawh se. Amen.