A HMINGAH CHUAN MAKA

Chang thlan: Isaia 9:6

“ Kan tan naupang a lo piang a, Fapa pekin kan awm ta a; rorelna chu a kokiah a chuang ang a; a hmingah chuan Maka, Remruattua, Pathian Chaka, Chatuan Pa, Remna Lal an ti dawn si a.”  

Isua Krista mihring anga lo piang tur kan hmuah thiam theih nan leh, nghakhlel zawka a lo piang tur kan thlakhlelh theih nan zaninah hian Isua ropuizia leh mi bik a nihzia chhui ila ka ti a. Isaia ziakah chuan MAKA a ti tawp mai a, a mak reng a, a ropui bawk a, chung chu kan chhui tur chu a ni.

Mithiamte chuan khawvelah hian mihring 108 000 000 000 (108 billion) piang tawh angin an chhut a. Chung zingah chuan Isua hi a danglam lawr lak a. Ani tluka tantu ngah leh dotu ngah hi tumah an awm lo va, a pain tirh ata an do nghal a, tun thlengin dotu a la ngah reng a, dotu chu a nei kumkhua dawn bawk a;  Ani tluka chanchin ziah nasat leh chhui nasat hi mihring dang an awm lo va. Amah ring lotute ngei ngei pawh hian Ani tluka mihring danglam fal leh mi dangte nun hneh/ kaihruai thei hi tumah an hre chuang lo.

Khawvel mihringah hian tunge ropui kan tih ber ngaihtuah ta ila. Sawi tur hi an vang a sin. Mi thiam tam tak chuan Sir Isaac Newton kha ropui an ti hle a, scientist ropui berah chuan an puang thei a. Mahse thil dangah engmah a ni lo. Blaise Pascal chu philosopher ropui ber tia hriat a ni a, mahse thil dangah engtihnamah a ni leh bawk lo. Heng miropui pahnihte hi Isua tana mi rinawm tlut ve ve an ni lehnghal a. Isua hi mihring dang nen khaikhin ve dawn ta ila, Isua hi chuan Ama category hi a nei hrang tawp mai a, tuman chutah chuan han teh phak chi a ni ve lo, a chungnung hliah hliah mai a ni.

Isua chu sawiselbo a ni tawp mai a. A zuitute tan chauh sawiselbo a ni lo va, Amah hawtu leh bei beitute pawhin sawiselna tur an hre chuang lo. Chuvang chuan Ani tan chuan thupha chawi te, ngaihdam dil te, sual sim te, thu zai zap te engmah a tul ve lo. Tlang takin dik takin a nung tawp mai  a ni.

Isua hi MAKA tih loh theih a ni lo;  a chhan hrang hrang te:

1. Bible sawi angin a nu Mari chu mipa pawl loh a ni a, Isua nu hi nula thianghlim virgin a ni a, chumi hrin chu a ni. Mihring dang reng reng chutiang an awm ve lo.
2. Mahni sahimna atana thiamthu sawi hi  mihring nih phung a ni a, Isua chuan vawi khat mah a thiamthu a sawi ve lo va. Ringtu ropui dang Paula te Petera te hi chuan an thiamthu an sawi a, insawi fihlim an tum fo mai. Isua chiah hi mahni insawi fihlim tum ve lo chu a ni.
3. Khawvelah sakhua tam tak a awm a, an zawlnei leh sakhaw hotute hi khawvel tan, an mahni zuitute tan an thi ve lo va, Isua chauh hi a ni.
4. Sakhaw din tu hrnag hrang leh zawlnei te pawh an thi a, mahse kan Lalpa Isua Krista chauh hi thihna hneha tho leh, thi hlen lo chu a ni a. Midang zawng zawng chu an  thi hlen vek a ni.
5. Isua mak ropui em emna chu hming a ngah lutuk hi a ni. Gandhi chu a ropui em avangin India chuan Hnamte Pa tiin a vuah a, hming dang a neih awm pawh kan hre lo. Isua erawh chuan Bible a lang chin ngawt pawh hming 25 chuang zet a nei a. Bible a lang pha lo, Amah duhtute vuah leh kohna phei chu a tam lutuka sawi sen a ni lova, an la phuah thar reng lehnghal a. Bible a lang chin chu, Engkim tithei, Pathian Chaka, Thu chu Pathian a ni, Lal leh Pathian, Pathian Ropui, Chhandamtu Isua Krista, Maka, Remruattua, Chatuan Pa, Remna Lal, Alpha leh Omega, Hmasabera leh Hnuhnungbera, Pathian hriakthih, Krista, Pathian Fapa, Jehova, Abul leh Atawp, Lalpa, Chhandamtu, Mi Thianghlim, Mi tin Lal, Emanuela, Kawng leh Thutak leh Nunna, Lalte Lal, Pathiante Pathian.

ISUA MAK CHHAN HI ENGNGE NI TA?

Heti taka Isua Mak ta mai hi a chhan i zawng dawn teh ang aw...

1. Nu leh pa ropui tak a neih vang em ni? Ni lo, A pa chu thing mistiri, a nu chu nula pangngai mai a ni. Engmah ropuina bik leh milenna hran an nei lo.
2. An hausak em vang em ni? Ni lo, Isua hian hausakna chu sawi loh eng mah a nei lo va, a pianna pawh mi ran in, an phumna pawh mi thlan hawh chawp, a kawrfual pawh mi ta bawk, mahniin neih a nei lo.
3. A zir san em vang em ni? Ni lo, zir sang turin Isua hian sikul pawh a kai miah lo.
4. A zin zau em vang em ni? Ni lo, A dam chhung khan mel za bial bak a pel miah lo, zin zau lo tak a ni.
5. A nih ram ropui taka a khawsak vang em ni? Teuh lo mai, Nazareth ram palai leng leh thingtlang khua mai mai a seilian a ni a, ram ropuia sei lian a ni teuh lo mai.
6. A nih thian a nei tha viau tal em ni? Teuh nang aw, a thiante chu mi mawl te te sangha mantute leh misual chhiah khawntute an ni mai.
7. A nih leh mipuiin an ngaihnat em vang em ni? Ni nang aw..sakhaw hotute zawng zawngin an do va, thah an tum a, tum tam tak a bihruk a ngai a ni.
8. A dam rei vang em ni? Ni nang le..dam pawh a dam rei hlei nem kum 33 mi niin a thi.
9. Rawng a bawl rei tal em ni? Mai mai a, kum 3 leh a chanve chauh rawng a bawl hman a, mihring tehnaah chuan a hlawhchham der maw le.
10. A nih pawl a din tam hman viau em ni? Ni lo, Kohhran chu pakhat a din ngei a, mahse chu lah chu a thih hnua piang chauh a ni si.

ISUA ROPUIZIA CHU MAW..

1. Moral Influence: Isua moral influence hi a chak khawp a, Amah duhtute, Amah zui duh avanga piangtharte hi sual sawt an awm ngai lo va. Nun tha lo leh misual ten Isua an pan chuan an lo tha sawt zawk a, an nun sual an sim ngei ngei. A thusawi leh Ama chanchin te miin a hriat chuan an nun a her danglam nghal thei a, A kaihruai theih loh khawpa sual leh luhlul a awm theih loh, chuti khawpa chak chu a ni.

2. Artistic Influence: Amah avanga thu leh hla pian tam phah zia te hi kan ngaihtuah ngai em. Hla sawi sen loh Isua chungchang phuahna, thuziak tam tak sawi sen loh Ama chanchin ziahna a awm a, a awm thar reng bawk a. Keimah avang hian mi tuin emaw tak hla pakhat tal a phuah ve tawh em tih te, ka chnchin tha lam ziak hian mi te hian thu leh hla an ziak tawh reng reng em tih te ka ngaihtuah chang hian Isua ropuizia ka hre chhuak thin. USA a Library of Congress ah hian lehkhabu  tam tak a awm a, mi pakhat chanchin tam ber chu Isua chanchin ziahna bu a ni an ti.

3. Humanitarian Influence: Isua avanga khawvel mihring thil tha kan tih nasat zia hi i ngaihtuah ngai em? Amah avanga damdawiin tamzia te, Recue centre, Help center tamzia te, Voluntary leh Mission hna hrang hrang Amah vanga miin an mihringpui te tana an thawh nasatzia te hi kan ngaihtuah ngai em. Thil tha ti turin Ama hming chawiin miin an hun zawng zawng an hmang ral thin a sin.

4. Devotional Influence: Isua avanga thih huam thi tawh te, la dam thih huam te, Isua avanga nei chan huam, insengso huam; nupui pasal neih loh pawh huam mihring tamzia te hi a mak a ni.

5. Scholastic Influence: Isua avanga zirna lama mihringin hma kan sawn nasatzia te hi kan ngaihtuah ngai em. Sikul tam tak Amah avanga din te, Amah avanga missionary ten lehkha an zirtir te. Sikul, College leh University Ama hming chawia din a tamzia te hi ropui tak a ni. Khawvela University tha ber ber, Harvard te Princeton te Yale te ang te hi Isua vanga ding leh awm ani vek a ni.

6. Impact on Woman: Hmeichhia te tan Isua thawh hlawkzia te hi kan ngaihtuah ngai em? Juda ho ten hmeichhia an ngaih dan chu kan hria. Mizo pa dik tak ten hmeichhia kan ngaih dan pawh kan hria. Chuti chunga heti taka hmeichhia lo zalen ta leh an hamtha ta te hi Isuan an thlavang a hauhsak nasat vang kan ti lo thei lo.

7. Freedom and Justice: Isua avanga khawvela remna leh muanna awm nasatzia te hi tunlai khawvel buai Muslim ho vanga kan tawrhna hunah phei hi chuan a chiang zual ta hle mai.  Isua zirtirna mi zawng zawng hi bul thuhmun leh unau, inang tlang leh intluk tlang kan ni tih hi khawvel ram ropui ho UK, USA te danpui ruahmanna bul thut a a ni a. Chu chu Isua zirtirna atanga indin a ni.

Chuti taka mi ropui leh dangdai chu kan tan a rawn piang dawn ta a, a hlu a, a lawmawm a, hlim taka hmuak tur kan ni reng a ni. Mosia hmangin Pathianin mihringte hnenah dan sawm a pe a, a har lutuk a, kan hre thiam thei lo. Chuvang chuan ngilneihnaa khat kan Pathian chuan instruction manual chauh ni lovin a hrilhfiahtu tur a fapa Isua Krista  rawn tir tel ta a, Ani hian kan fiah loh te, kan hriat thiam loh te, kan chian loh laite min hrilhfiah thei dawn ta a ni.

He Krista lo piang tur hi mitin tan  ni a, mi rethei ber leh mawl ber tan a ni a, mi fing ber leh mi sang ber tan pawh a ni. Mi zawng zawng tan anih ang ngeiin i tan leh ka tan  a ni a, Ani hian kan sual zawng zawng a  phur vek dawn  a ni. Chuvangin a ropui a, he mi MAK lo piang tur hi hlim leh lawm takin i hmuak ang u. Amen.

(December 24 2013 zan Kohhran Inkhawmah thuhril rawngbawlna hun ka chang ve a. Chutah chuan he thu hi ka sawi a. Thu ka sawi hian ka sawi tur tlangpui ka ziak den den a, a bak chu ka sawi tawp mai thin a. He ka thusawi hi ‘ka ziak chhuak ang’ ka ti reng thin a. Mahse ka puitlin thei lo. Hei kuminah Krismas kan thleng leh tak ngial dawn a, ka la hriat reng te chiang lo ruai deuh tawh mahse ka khawn khawm a, ka ziak chhuak ta hram a. Ka sawi lai a boruak ang kha chu ka pha ta lo deuh tih chu hai rual a ni lo. Khalai spirit kha ka hloh then tawh a, ka reference te pawh ka chiang tawh mang lo va, ka phuai luai ta hle mai a, apawi hle.

He ka thusawi ngaihnawm ti taka lo ngaithlatu leh, “Han ziak chhuak la, a copy min pe ve ang che aw” min titu Rev. Lalthanzaua chu kumin khan he lei ata Pathianin A ramah a hruai ta daih a, ka van ui tak em! Ka thatchhiat avangin ka thuziak a chhiar hman ta lo. Pawi ka ti hle mai. Engpawh nise ziak chhuak tura min duhtu Pu Zaua avang liau liau pawhin ziah chhuah a phu a, chuvangin ‘tha chu tha nge nge’ ti chungin zanin chu kan hel nuai leh ta a nih hi, chhiartu zawng zawng Lalpan malsawm che u rawh se)